بهروز بوچانی نویسنده کتاب «هیچ دوستی به‌جز کوهستان» در سال ۲۰۱۹ جایزه ادبی «ویکتوریا» را در بخش آثار غیرداستانی دریافت کرد. همین مسئله باعث شد که این کتاب در سراسر دنیا مورد توجه بسیاری از منتقدان بزرگ ادبی قرار گیرد و به یکی از کتاب‌های پرفروش دنیا و ایران تبدیل شود. در این مقاله سعی داریم نگاه کوتاهی به اثر ماندگار بهروز بوچانی و کتاب صوتی این اثر با صدای نوید محمدزاده بیاندازیم.
بهروز بوچانی کیست؟
بهروز بوچانی، نویسنده، روزنامه‌نگار و فیلم‌‌ساز، در ۱ مرداد سال ۱۳۶۲ در ایلام متولد شد. او در دانشگاه تربیت معلم تهران تحصیل کرده و سپس در رشته جغرافیای سیاسی و ژئوپلتیک مدرک کارشناسی ارشد خود را دریافت کرد.
این نویسنده کُرد ایرانی به دلیل برخی از مشکلات، ناچار به ترک ایران شد. پس از آن به اندونزی رفت تا در استرالیا پناهنده شود، اما دو بار تلاش او یعنی غرق شدن قایق و دستگیری توسط نیروی دریایی استرالیا با شکست مواجه شد. سرانجام او و ۷۵ پناهجوی دیگر به دلیل مهاجرت غیرقانونی در جزیره مانوس زندانی و حبس شدند.
بهروز بوچانی در طول ۵ سال سرگذشت و خاطرات خود را از طریق واتس‌اپ برای دوست خود ارسال می‌کرد و دوست وی نیز این نوشته‌ها را از فارسی به انگلیسی ترجمه کرد و سرانجام این کتاب سرگذشت‌نامه موفق شکل گرفت.
نگاه کوتاهی به کتاب هیچ دوستی به‌جز کوهستان
کتاب هیچ دوستی به‌جز کوهستان یک داستان یا رمان معمولی نیست. این کتاب روایت آدم‌هایی را شرح می‌دهد که برای زندگی راحت‌تر و آینده‌ای بهتر خانه و کشور خود را ترک کرده‌‌اند تا به رویاهای خود دست یابند، اما این مسیر پر فراز و نشیب باعث شد تا امید و آروزهای بسیاری در آب‌های اقیانوس هند و آرام غرق شود.
بسیاری از افرادی که از وطن خود مهاجرت می‌کنند، احساس می‌کنند که دیگر نه به سرزمین مادری و نه به هیچ‌های دیگر تعلق ندارند، با این حال حتی این کتاب فرای این احساس را بیان می‌کند. ترس، ناامیدی، تلاش برای زنده ماندن و کور سوی امید و آرزو در لابه‌لای جملات کتاب، بارها احساس ضد و نقضی در خواننده ایجاد می‌کند.
در واقع این کتاب را می‌توان به زندگی هر آدمی در دنیا نسبت داد. زندگی که گاهی ترسناک و دلهره‌آور می‌شود و باید برای نجات از طوفان دست و پا بزنیم و گاهی خسته از تلاش‌های مکرر، خود را به موج دریا می‌سپاریم و نور ضعیف امید دوباره ما را به ساحل گرم و پر از آرامش می‌رساند.
این کتاب با یک ترس و دلهره برای زنده ماندن آغاز می‌شود و خواننده درمی‌یابد که این یک کتاب معمولی نیست. سفر بوچانی از اندونزی به استرالیا دو بار با شکست مواجه شد، اما او در قایق شکسته غرق نشد و زنده ماند تا این کتاب را بنویسد. بوچانی در تلاش دوم توسط نیروی دریایی استرالیا دستگیر شد و با تعدادی از مهاجران غیرقانونی در جزیره مانوس تبعید شد و این جزیره در ناکجاآباد تلاشی دوباره برای زنده ماندن بود.
این روایت در دل همان استرالیایی اتفاق می‌افتد که به دموکراسی، عدالت و سخاوت معروف است، اما اتفاقات داستان شما را شگفت‌زده می‌کند. جالب است بدانید زمانی که بوچانی برنده جایزه ادبی ویکتوریا شد، در جزیره مانوس حبس بود و نتوانست جزیره را برای دریافت جایزه بزرگ ادبی خود ترک کند.
بهروز بوچانی قلم جادویی دارد، روایت را می‌شناسد و ماهرانه با کلمات بازی می‌کند. او می‌داند که چگونه مخاطب را به عمق ماجرا بکشاند و چگونه با کمک کلمات تصویرسازی کند که خواننده هم احساس کند در دریای خشمگین در حال غرق شدن است و تحمل گرمای جزیره طاقت فرساست.
برای آشنایی بیشتر با نثر شیوای بهروز بوچانی بخشی از این کتاب را می‌خوانیم:
«هنگامی که یک زندانی در غربت و تنهایی پا به درون حصارهای یک زندان دورافتاده می‌گذارد، دیگر تنها اوست و جهانی که با همه‌ی زیبایی‌ها و شگفتی‌هایش بر سرش آوار شده. گویا جهان درست در آن نقطه متوقف شده و اوست که باید تکلیفش را با زندگی و هزاران چهره و تصویری که هر لحظه پیش چشمش ظاهر می‌شوند روشن کند. تنهایی آرام آرام زیر پوستش می‌خزد و ناگهان می‌فهمد که محاصره شده است. گویا او نماینده‌ی آخرین بشر است، لخت و عور در مرکز هستی ایستاده و باید پاسخ‌هایی سخت به زندگی بدهد: باید بگوید کیست، چیست و چرا در برابر آن همه سوال سکوت کرده، چرا سرگشته و حیران است.»
جوایز کتاب هیچ دوستی به‌جز کوهستان
- جایزه ادبی نخست وزیری ویکتوریا، ژانویه ۲۰۱۹
- جایزه برتر ادبی نیو ساوت ولز، آوریل ۲۰۱۹
- جایزه ملی زندگی‌نامه استرالیا، اوت ۲۰۱۹
کتاب صوتی هیچ دوستی به‌جز کوهستان با صدای نوید محمدزاده
اثر بهروز بوچانی، با صدای نوید محمدزاده، بازیگر جوان و توانای ایران، با همیاری نشر چشمه و پادکست رادیو گوشه به صورت کتاب صوتی منتشر شد. نوید محمدزاده در این سال‌ها توجه بسیاری از منتقدان را با بازی در فیلم‌های متری شیش و نیم، سرخ پوست، مغزهای کوچک زنگ زده، ابد و یک روز و… جلب کرده است که در این میان جوایزی از جمله بهترین بازیگر مرد در جشنواره فجر، افق‌های جشنواره ونیز و جشن بزرگ سینمای ایران را از آن خود کرده است.
نخستین کتاب صوتی در ایران در سال ۱۹۲۹ میلادی برای نابینایان توسط دکتر علی اصغر آموزگار که خود نابینا بود ساخته شد. این جریان همچنان ادامه دارد و با استقبال بی‌نظیری در میان مردم روبه‌رو است. سال‌های گذشته داستان‌ها از طریق رادیو به گوش مردم می‌رسید و این روزها پادکست در میان جوانان مورد استقبال قرار گرفته است.
کتاب صوتی هیچ دوستی به‌جز کوهستان با صدای نوید محمدزاده یکی از عنوان‌های اصلی تبلیغات صفحات کتابخوانی و فروش کتاب قرار گرفته است. به نظر می‌رسد اگر فیلمی از روی این کتاب ساخته شود، نوید محمدزاده اولین و تنها انتخاب برای این نقش خواهد بود و بی‌شک بازی شاهکار دیگری در کارنامه فعالیت‌های وی قرار می‌گیرد.
هنگامی که کتاب صوتی هیچ دوستی به‌جز کوهستان را گوش می‌دهید، کمی شگفت‌زده می‌شوید و احتمالا بسیاری از طرفداران کتاب صوتی با خود تصور می‌کنند که چرا افراد ماهر‌تری در بخش داستان خوانی همچون بهروز رضوی این کار را بر عهده نگرفته‌اند؟
این کتاب توسط نویسنده جوانی نوشته شده و تولید کتاب صوتی نیز نیاز به یک صدای جوان دارد که در عین حال بتواند شجاعت بوچانی را در صدای او نیز احساس کرد. نوید محمدزاده سعی کرده تا حس و حال بهروز بوچانی را در صدای خود اجرا کند، اما گاهی این اجرا موفقیت آمیز به نظر نمی‌رسد.
در بخش‌هایی از کتاب، هیجان‌های نوید محمدزاده دلهره آور است و می‌تواند نقاط طلایی داستان صوتی باشد و تمام اتفاقات را پیش چشم شنونده به تصویر بکشد، اما بخش‌هایی نیز وجود دارد که خستگی و بی‌حوصلگی در صدای نوید موج می‌زند و شنونده را از بی انسجامی صدا خسته می‌کند.
اگرچه حضور سلبریتی‌ها می‌تواند منجر به موفقیت یک اثر بشود، اما تضمینی در ماندگاری آن اثر وجود نخواهد داشت. با این حال اگر زمانی برای مطالعه این کتاب ندارید، گوش دادن به کتاب هیچ دوستی به‌جز کوهستان خالی از لطف نخواهد بود.
